EVERYMEN
Everyman to dziesięć ilustracji do książkowego wydania konferencji o. Adama Szustaka OP pt. Targ Zamknięty opublikowanych w wydawnictwie RTCK. Rozważania autora są współczesnym komentarzem do Księgi Hioba oraz wybranych fragmentów Nowego Testamentu i w tej samej konwencji utrzymałem swoje prace. Do ich wykonania użyłem czarnego tuszu i białego akrylu, od czasu do czasu sięgając po szare markery. Gruba gramatura podłoża pozwoliła mi na wycięcie wierzchniej warstwy tektury, dzięki czemu otrzymałem efekt kremowej bieli w jaśniejszych partiach ilustracji. Monochromatyczne tony uzupełniają odcienie szarości i żółci.
Chciałem, aby czytelnicy zobaczyli, nie tylko oczami wyobraźni, opowieść o bogactwie, cierpieniu, stracie i relacji, które skupiają się wokół tytułowej postaci niby w soczewce. Stąd też adekwatne na tytuł wydało mi się angielskie określenie everyman, które można przetłumaczyć jako „zwykły zjadacz chleba”. Pojawia się ono również w treści konferencji (Targ Zamknięty, s. 22) wygłoszonych przez o. Adama Szustaka OP.
Hiob, będący na granicy życia i śmierci, zadaje Bogu i swoim współrozmówcom pytania, które dotyczą sytuacji egzystencjalnej każdego człowieka – chociażby o sens cierpienia. Dlatego też przez wieki Księga Hioba rozpalała największe umysły filozoficzne i teologiczne, które na nowo podejmowały próby szukania odpowiedzi. Mam nadzieję, że moje ilustracje będą impulsem do postawienia sobie twórczych pytań w odbiorcach. Pytań, które nie są zarezerwowane wyłącznie dla ludzi wierzących, ale dla każdego, kto z odwagą poszukuje sensu na drodze swojego życia.
Everymen
rok: 2018
technika: tusz na tekturze, biały akryl, promarker
rozmiar: 21 x 30,5 cm
„Tekst Księgi Hioba to przypowieść o everymanie, czyli o każdym. (…) Jaki jest Hiob? Od samego początku Księgi tekst atakuje nas opisem, jak niezwykły niesamowity był z niego człowiek, wręcz chodzący ideał. (…) Słyszymy, że odznaczał się czterema cechami: był doskonały, prawy, bogobojny i unikający wszelkiego zła. (…) Hiob to jedyny człowiek, o którym w Biblii aż cztery razy jest powtórzone, że mieścił w sobie wszystkie możliwe przymioty i cnoty. (…) Cały wstęp przedstawiający Hioba kończy się wyrażeniem, że był najwybitniejszym człowiekiem Wschodu. Co to znaczy? Tu nie chodzi tylko o Wschód, w znaczeniu Syria, Irak i tak dalej. Wschód w Biblii to bezpośrednie odniesienie do raju. Hiob jest zatem najwybitniejszą jednostką stworzoną przez Boga w Edenie. Po prostu drugiego takiego nie było – chodzące, czyste złoto”.
Adama Szustaka OP, Targ Zamknięty,
Wydawnictwo RTCK 2018, s. 20 – 26.
Gruzja
rok: 2018
technika: tusz na tekturze, biały akryl, promarker
rozmiar: 21 x 30,5 cm
„Ta książka będzie też tekstem z serii tzw. „gruzji”. Bardzo lubię państwo Gruzja ze względu na jego nazwę. Gruzja, czyli miejsce, gdzie jest wszystko zgruzowane. (…) Żeby bowiem pokazać człowiekowi prawdę albo go do niej podprowadzić, Pan Bóg zawsze najpierw musi coś w nas zburzyć. Często mamy pobudowane tak ogromne budowle w głowie, w sercu, w myśleniu o wierze i o Panu Bogu, że dopóki się tego nie zburzy, czyli nie zrobi się „gruzji”, to nic nowego nie wejdzie, nic się nie zmieni. (…) Taki jest więc cel tej książki: zgruzować! (…) Możliwe, że ta opowieść o Hiobie zaneguje jakąś część lub wszystko, co do tej pory myślałeś sobie, o Panu Bogu. To jest mój cel, żeby się dokonała „gruzja” we wszystkich naszych fałszywych spojrzeniach na Pana Boga. Nie bój się tego. Nie bój się rodzących w Tobie pytań, sprzeciwów, buntów. One są potrzebne, by przyszło nowe”.
Adama Szustaka OP, Targ Zamknięty,
Wydawnictwo RTCK 2018, s. 9 – 10.
De profundis
rok: 2018
technika: tusz na tekturze, biały akryl, promarker
rozmiar: 21 x 30,5 cm
„Hiob na początku, gdy mówił «Pan dał, Pan zabrał, niech imię Pana będzie błogosławione», posługuje się właśnie tym Bożym imieniem (Jahwe). Kiedy zaś kończy swoją wypowiedź, mówi, «Dobro przyjęliśmy z ręki Boga, czemu zła nie mogliśmy przyjąć?» Zamiast słowa „Pan” używa wyrazu „Bóg”. Nie ma tam już słowa Jahwe, tylko pojawia się słowo „Elohim”, Bóg Stworzyciel. Hiob, mimo że do tej pory mówił zawsze o Bogu jako obecnym, bliskim, związanym z nim mocną więzią, rezygnuje z tego imienia. Pozornie wydaje się, że mówi ładne zdanie o przyjmowaniu zarówno dobra jak i zła z ręki Boga, ale tak naprawdę widzi Go już inaczej, nie jako Boga bliskiego, ale jako jakiegoś Boga, który może dać dobro i je zabrać. Tak zaczyna się początek Hiobowej drogi w dół, ku zupełnej rozsypce”.
Adama Szustaka OP, Targ Zamknięty,
Wydawnictwo RTCK 2018, s. 51 – 52.
Powrót
rok: 2018
technika: tusz na tekturze, biały akryl, promarker
rozmiar: 21 x 30,5 cm
„Niech przepadnie dzień mego urodzenia i noc, gdy powiedziano: «Poczęty mężczyzna». Niech dzień ten zamieni się w ciemność, niech nie dba o niego Bóg w górze. Niechaj nie świeci mu światło, niechaj pochłoną go mrok i ciemności. Niechaj się chmurą zasępi, niech targnie się nań nawałnica. Niech noc tę praciemność ogarnie i niech ją z dni roku wymażą, niech do miesięcy nie wchodzi! O, niech ta noc bezpłodną się stanie i niechaj nie zazna wesela! Niech ją przeklną złorzeczący dniowi, którzy są zdolni obudzić Lewiatana”.
Hi 3, 3 – 8
Pogrzeb
rok: 2018
technika: tusz na tekturze, biały akryl, promarker
rozmiar: 21 x 30,5 cm
„(…) istnieje zatem taka religijność, związana z systemem kar, nagród i zagrożeń, która próbuje na wszystkie możliwe sposoby znaleźć różnego rodzaju zabezpieczenia i metody, byleby tylko się od zła uchronić. Dlaczego tak robimy? Bo dalej żywe jest w nas myślenie, że jak nie wejdę w zło, to będzie mi dobrze, Bóg będzie mi błogosławił, a jak w nie wdepnę, to ściągnę na siebie karę. Tak też myślą koledzy Hioba i on sam. Jednak, jak się okazuje, Hiob przyglądając się światu, dochodzi do wniosku, że zasada kary i nagrody nie zawsze się sprawdza. Mówi bowiem do swoich przyjaciół: «Znam ludzi świętych i cudownych, którzy dostają w kość przez całe życie, ale jednocześnie znam masę zawszonych grzeszników, którzy mają się po prostu jak pączki w maśle». Na to koledzy odpowiadają mu krótko: «Nie dyskutuj!» Tak, naprawdę nakazują mu milczenie, bo tymi pytaniami i wątpliwościami według nich obraża Boga”.
Adama Szustaka OP, Targ Zamknięty,
Wydawnictwo RTCK 2018, s. 88.
Wykład
rok: 2018
technika: tusz na tekturze, biały akryl, promarker
rozmiar: 21 x 30,5 cm
„Koledzy Hioba w kółko gadają o tym samym: o grzechu, że Hiob jest grzesznikiem, że na pewno popełnił jakiś grzech, że nieszczęście to kara za grzechy itd. (…) Na koniec rozmowy Hioba z przyjaciółmi dołącza do nich jeszcze jeden towarzysz. (…) wchodzi na scenę i… nie mówi nic nowego. W tym wydarzeniu ukryta jest genialna myśl o tym, że taka religijność jest po prostu bezpłodna, ona donikąd nie prowadzi. Przychodzi bowiem ten czwarty, próbuje być nowoczesnym teologiem i jedyne, co z niego wychodzi, to jego własna pycha wyolbrzymiona do niebotycznych rozmiarów. To widać w jego wypowiedziach, gdyż przychodzi i zabiera głos, zaczynając każde zdanie od stwierdzenia «słuchajcie mnie uważnie»”.
Adama Szustaka OP, Targ Zamknięty,
Wydawnictwo RTCK 2018, s. 96 – 97.
Początek
rok: 2018
technika: tusz na tekturze, biały akryl, promarker
rozmiar: 21 x 30,5 cm
„Co na to wszystko Hiob? Co odpowiedział Bogu na postawione przez Niego pytania? Krótko: «A, to ja się nie będę odzywał». I to jest w nim genialne. Niemalże przez trzydzieści osiem rozdziałów krzyczał, jęczał, narzekał, wołał, by postawić go z Bogiem w sądzie, by mógł Go zapytać o wszystko, by mógł z Nim porozmawiać jak z człowiekiem i wszystko sobie wyjaśnić. A gdy w końcu Pan Bóg przyszedł, powiedział, co miał powiedzieć i pyta Hioba co on na to, ten odpowiada:
Jam mały, cóż Ci odpowiem?
Rękę przyłożę do ust.
Raz przemówiłem, nie więcej,
drugi raz niczego nie dodam.
(Hi 40, 4 – 5)”.
Adama Szustaka OP, Targ Zamknięty,
Wydawnictwo RTCK 2018, s. 114.
Odpowiedź
rok: 2018
technika: tusz na tekturze, biały akryl, promarker
rozmiar: 21 x 30,5 cm
„Hiob wie, że nie ma życia po śmierci. Tak uczyła go religia jego czasu. Śmierć oznaczała koniec, dlatego tak ważna była jedyna perspektywa nagrody. Jesteś dobry, masz dobrze, jesteś niedobry, masz niedobrze. Hiob natomiast nagle wyskakuje z tekstem: Lecz ja wiem: wybawca mój żyje, stanie na prochu, przywróci mi ciało, szczątki me skórą odzieje i zobaczę tymi oczami Boga. I dodaje: Już moje nerki mdleją z tęsknoty. Księga Hioba po cichu mówi nam tym zaskakującym tekstem, że na te wszystkie pytania istnieje tylko jedna odpowiedź i nie ma jej w tej księdze. Tu pojawia się tylko jedna niesatysfakcjonująca odpowiedź Boga: «Patrz na Mnie». Nie znajdziemy tu odpowiedź, dlaczego dzieje się zło i cierpienie, co z nim robić, czemu to kogoś spotyka i tak dalej. Nie ma w Księdze Hioba odpowiedzi na te pytania. Odpowiedzią jest Wybawca”.
Adama Szustaka OP, Targ Zamknięty,
Wydawnictwo RTCK 2018, s. 128.
Targ zamknięty
rok: 2018
technika: tusz na tekturze, biały akryl, promarker
rozmiar: 21 x 30,5 cm
„Bóg naprawdę chce, abyśmy nie handlowali pomiędzy sobą. Kiedy próbujemy to robić, zawsze ranimy. W relacji nie możemy nikogo kupić. Dlaczego? Jezus już zapłacił najwyższą cenę, abyśmy byli bez-cenni. Nie daj się nikomu kupić, ani nie próbuj tego z kimkolwiek. Naprawdę, targ już jest zamknięty”.
Adama Szustaka OP, Targ Zamknięty,
Wydawnictwo RTCK 2018, s.
Bez zasługi
rok: 2018
technika: tusz na tekturze, biały akryl, promarker
rozmiar: 21 x 30,5 cm
„Nikt nigdy w życiu nie zasłużył na niebo. Dobry łotr, pierwszy, który tam trafił, pierwszy mieszkaniec nieba, w jakiej był sytuacji? W momencie, kiedy Pan Jezus umierał na krzyżu i dokonywało się dzieło zbawienia świata, usłyszał od Jezusa: Dziś ze Mną będziesz w raju (Łk 23, 43). Tylko jedno zrobił. Powiedział: Jezu, wspomnij na mnie (Łk 23,42). (…) zobacz, jakie to proste. Nie ma nic o litości, tylko: Pomyśl o mnie. To totalnie kłóci się z wszelką logiką zasługiwania. (…) Nie da się z Bogiem prowadzić żadnego handlu wymiennego. Jeżeli więc dalej myślisz, że pójdziesz do nieba dlatego, że postarasz się być święty, to od razu puknij się w głowę. Wyrzuć w końcu to myślenie, że u Pana Boga trzeba sobie na coś zasłużyć”.
Adama Szustaka OP, Targ Zamknięty,
Wydawnictwo RTCK 2018, s. 148.