RÓŻNICA
ALBUM
„Różnica” to projekt artystyczno-społeczny składający się z kliku części. Pierwsza to działania artystyczne w latach 2011 – 2016, w wyniku których wykonałem 77 portretów osób w kryzysie bezdomności. Portrety były próbą twórczego zapisu relacji, którą nawiązałem z każdą z tych osób w kryzysie bezdomności.
Portrety zostały wykonane różnymi technikami rysunkowymi (ołówek, gwasz, tusz, cienkopis, węgiel, długopis) i graficznymi (linoryt. akwaforta, sucha igła) w zróżnicowanych formatach. W dużej części użyłem do nich materiałów, które znalazłem na śmietnikach czy starych strychach. Było to podyktowane ich wymiarem symbolicznym – zostały „odrzucone” przez wcześniejszych użytkowników, zupełnie tak jak sportretowane przeze mnie osoby były niejednokrotnie odrzucone przez społeczeństwo.
Przed przystąpieniem do malowania portretów przeprowadziłem i nagrałem rozmowy w formie wywiadów ze wszystkimi osobami, które zgodziły się włączyć do projektu. Ich spisane wypowiedzi były dla mnie (zaraz obok aspektu relacyjnego) bardzo ważnym elementem procesu twórczego. Opowieści bohaterów nie należy zatem traktować jako dodatku do portretów, ale jako integralną część całego projektu. Wypowiedzi osób w kryzysie bezdomności zestawiam w publikacji albumowej ze stereotypowymi stwierdzeniami, które usłyszałem w ciągu pięciu lat prowadzenia projektu o problemu bezdomności. Kontrasty pozwalają uwypuklić fałsz poznawczy towarzyszący ludziom, gdy zaczynają osądzać sytuację drugiej osoby.
Drugą płaszczyzną omawianego projekty są działania społeczne mające na celu zniwelowanie tytułowej „różnicy”, jaką często sztucznie czynimy w spotkaniu z drugim człowiekiem, szczególnie tym najuboższym. Historie opowiadane przez osoby portretowane często wskazują na bardzo złożony i nieoczywisty proces „stawania się” osobą bezdomną. Poprzez projekt pragnąłem również ukazać piękno tych wspaniałych sylwetek i zachęcić każdego odbiorcę, aby sam odważył się skonfrontować się z ich historiami, które nierzadko mogą przywodzić na myśl problemy dotyczące każdego człowieka. Słowo, które towarzyszyło mi przez pięć lat projektu przypominało mi, iż nie możemy czynić różnic tam, gdzie ich rzeczywiście nie ma:
„Bracia moi, niech wiara wasza w Pana naszego Jezusa Chrystusa uwielbionego nie ma względu na osoby. Bo gdyby przyszedł na wasze zgromadzenie człowiek przystrojony w złote pierścienie i bogatą szatę i przybył także człowiek ubogi w zabrudzonej szacie, a wy spojrzycie na bogato odzianego i powiecie: «Usiądź na zaszczytnym miejscu!», do ubogiego zaś powiecie: «Stań sobie tam albo usiądź u podnóżka mojego!», to czy nie czynicie różnic między sobą i nie stajecie się sędziami przewrotnymi?”
Jk 2, 1 – 4
Podejmując problem bezdomności w projekcie „Różnica nie chciałem wysnuwać naukowych wniosków w oparciu o moje kilkuletnie doświadczenia. Na ten temat powstało wiele książek, nieporównywalnie bardziej naukowych od mojej. Chciałem jedynie podzielić się tym, co dla mnie najistotniejsze – osobistym spotkaniem z drugim człowiekiem. Prezentowane prace to próba zapisania tej tajemnicy. W albumie jest siedemdziesiąt siedem portretów. Liczba nie jest oczywiście przypadkowa, bo każda z prezentowanych historii jest pewną drogą do przebaczenia sobie, bliskim i społeczeństwu.
Na przykładzie portretów osób najuboższych podejmuję próbę odsłonięcia prawdy o nas samych; prawdy, która tak często jest trudna do przyjęcia. Myślę, że poznane przeze mnie osoby uzewnętrzniają to, co nierzadko zdarza się nam wszystkim ukrywać pod skorupą próżności i grzechu. Kiedy odkrywamy w sobie tę wewnętrzną biedę, bezdomni przestają być już tacy obcy. Stają się naszymi braćmi.
Film promujący działania społeczne w ramach projektu: [QR code]
Film z pierwszego wernisażu, z udziałem kilkunastu bohaterów projektu: [QR code]
WYSTAWY
Tomasz
rok: 2015
technika: długopis i tusz na płycie pilśniowej
rozmiar: 73 x 85 cm
Adam Łukasik
rok: 2015
technika: tusz na kartonie
rozmiar: 69 x 99,5 cm
Antoni Tadeusz
rok: 2013
technika: linoryt
rozmiar: 61 x 79,5 cm
Marek
rok: 2013
technika: długopis na płycie pilśniowej
rozmiar: 55 x 81 cm
Janusz Szwed
rok: 2013
technika: linoryt
rozmiar: 64 x 68 cm
Lidia Witek
rok: 2014
technika: akwaforta
rozmiar: 16 x 30,5 cm
Maciej Robak
rok: 2014
technika: pastel, węgiel
rozmiar: 50 x 70 cm
Paweł
rok: 2014
technika: tusz, kredka
rozmiar: 38,5 60,5 cm
Zbyszek — Kero
rok: 2014
technika: linoryt
rozmiar: 50,5 x 62 cm
Ryszard Bączek
rok: 2013
technika: linoryt
rozmiar: 61 x 71 cm
Zbyszek
rok: 2014
technika: linoryt
rozmiar: 65 x 94,8 cm
Krzysztof – Ptak
rok: 2015
technika: akryl, tusz, węgiel
rozmiar: 55 x 72 cm
Marcin – Ślązak
rok: 2013
technika: ołówek, biała kredka
rozmiar: 45 x 53,5 cm
Dariusz
rok: 2015
technika: akryl, pastel
rozmiar: 68,5 x 70 cm
Tomek
rok: 2014
technika: tusz, akryl
rozmiar: 70 x 75 cm
Władysław
rok: 2014
technika: sucha igła
rozmiar: 13 x 22 cm
Marcin Panek
rok: 2015
technika: pastel, tusz, cienkopis
rozmiar: 35 x 70 cm
Władysław
rok: 2014
technika: gwasz, długopis, akryl
rozmiar: 56 x 5,7 cm
Celina
rok: 2013
technika: tusz, akryl
rozmiar: 43 (dół) x 39,5 (góra) x 49,5 cm (pion)
Kazimierz Lara
rok: 2012
technika: ołówek
rozmiar: 64 x 84,5 cm
Włodzimierz Mostowik
rok: 2012
technika: ołówek
rozmiar: 70 x 75,5 cm
Ewa Matczak
rok: 2012
technika: ołówek
rozmiar: 59,5 x 80,5 cm
Grzegorz Matczak
rok: 2012
technika: gwasz, długopis
rozmiar: 50 x 64 cm
Leszek
rok: 2012
technika: ołówek, biała kredka
rozmiar: 22,5 x 60 cm
Staszek
rok: 2012
technika: ołówek, biała kredka
rozmiar: 70 x 78 cm
Janusz Nowak
rok: 2015
technika: linoryt
rozmiar: 70 x 80,5 cm
Kazimierz Majkowski
rok: 2012
technika: ołówek
rozmiar: 81 x 100 cm
Bezdomny anonimowy
rok: 2013
technika: tusz, cienkopis, marker
rozmiar: 63 x 70 cm
Mirosław
rok: 2014
technika: akwaforta
rozmiar: 33 x 35 cm
Sebastian
rok: 2012
technika: gwasz, cienkopis
rozmiar: 100 x 106 cm
Alan
rok: 2012
technika: gwasz, długopis
rozmiar: 50 x 62 cm
Marcin
rok: 2015
technika: pastel, tusz
rozmiar: 42,5 x 47,2 cm
Roman
rok: 2015
technika: marker, tusz
rozmiar: 70 x 100 cm
Alek
rok: 2015
technika: marker, tusz
rozmiar: 70 x 70 cm
Sylwester
rok: 2015
technika: cienkopis
rozmiar: 21 x 29,7 cm
Dominik
rok: 2015
technika: marker, cienkopis
rozmiar: 48,2 x 50 cm
Reprezentant
rok: 2014
technika: linoryt
rozmiar: 64,5 x 88 cm
Jacek Baczyński
rok: 2014
technika: linoryt
rozmiar: 69,5 x 86,5 cm